Een lotgenote vertelde dat ze de laatste tijd probeert om minder gluten te eten. Ze heeft namelijk naast rusteloze benen ook last van haar darmen. Gluten zijn tegenwoordig hot. Je hoort er overal over en in veel winkels zijn glutenvrije producten te koop. Dat heeft uiteraard wel een prijskaartje.
Persoonlijk vraag ik me af hoe zinvol het is om minder gluten te eten. Er zijn vast mensen die een glutenallergie hebben. De meeste mensen gaan echter alleen maar af op de geruchten en denken het zekere voor het onzekere te nemen.
In dit blog ga ik in op wat gluten eigenlijk precies zijn en wanneer je ze beter niet kunt eten. Natuurlijk neem ik ook onder de loep of er een link is met rusteloze benen.
Wat zijn gluten
Het woord gluten komt uit het Latijn en betekent lijm. Gluten is een naam die gebruikt wordt voor een groep eiwitten die in granen zit als tarwe, rogge en gerst. Het zit in producten die van granen gemaakt zijn, zoals brood, koek en pasta. Je kunt gluten ook aantreffen in bijvoorbeeld soep, saus en worst.
Bij brood helpen gluten om het deeg te laten rijzen en zorgt het voor stevigheid en elasticiteit. Er zitten van nature geen gluten in haver. Vaak komt dit graan toch in aanraking met gluten en is het niet glutenvrij. In behoorlijk wat producten worden gluten gebruikt als bindmiddel. Dit zijn niet alleen voedingsmiddelen. Er is een keurmerk voor glutenvrije producten. Je kunt dit keurmerk vinden op het etiket. Het heet ‘crossed grain’.
Minder of geen gluten eten is een hele puzzel. Glutenvrije alternatieven bevatten bovendien niet altijd evenveel voedingsstoffen als de ‘normale’ variant. De kans bestaat dat je met zo’n alternatief niet een volwaardige voeding binnenkrijgt.
Ik gebruik gluten in dit blog zowel in enkelvoud als meervoud. Taalkundig gezien is gluten enkelvoud, maar in het spraakgebruik zie je het vaak in het meervoud. Ik zoek hierin het midden.
Coeliakie en glutenallergie
Een relatief klein deel van de bevolking heeft te maken met een overgevoeligheid voor gluten. De naam voor deze glutenintolerantie is coeliakie. De ziekte wordt vaak niet gediagnosticeerd, omdat veel artsen ernstige buikpijnklachten niet serieus (genoeg) nemen. Artsen zien zulke klachten nogal eens aan als een geval van stress of eventueel het prikkelbare darm syndroom.
Coeliakie is een auto-immuunziekte. Dit houdt in dat het lichaam zichzelf met antistoffen schade toebrengt. Hierdoor wordt de darmwand beschadigd en kunnen op termijn voedingsstoffen minder goed worden opgenomen. Na de diagnose coeliakie moet de patiënt levenslang op een strikt glutenvrij dieet.
Een auto-immuunziekte is wat anders dan een tarweallergie. Bij een tarwe-allergie ontstaat er een allergische reactie met antistoffen. Er zijn ook mensen die allergisch zijn voor gluten of voor voedingsmiddelen die ‘besmet’ zijn met gluten.
Bij een allergie hangt het af van hoe erg je er last van hebt. Soms maak je op basis van de ernst van je klachten misschien toch de keuze om bepaalde producten met gluten wel te nemen. Of in elk geval zo nu en dan.
Er is nog een derde groep mensen die klachten ervaart na het eten van tarwe. De klachten zijn niet zo erg als bij coeliakie of glutenallergie. Deze gevoeligheid wordt glutensensitiviteit genoemd. Mogelijk 5 tot 10% van de bevolking heeft hiermee te maken.
Is glutenvrij eten gezond
Het is denk ik een terechte vraag of glutenvrij eten voor iedereen een goed idee is. Bij coeliakie heb je geen keus en bij een glutenallergie is het op zijn minst gerechtvaardigd om het eten van gluten drastisch te beperken.
Voor de rest van de populatie betekent het mijden van voeding met gluten dat je waarschijnlijk onnodig de kans loopt te weinig voedingsstoffen binnen te krijgen. Ik denk dat veel mensen die meegaan in dit modeverschijnsel zich dit niet realiseren.
Gluten zijn op zichzelf namelijk niet ongezond. Afgezien van nuttige voedingsstoffen en vitamines zorgen gluten ook voor vezels. Bij het schrappen van granenrijke producten kan het zijn dat je daar een tekort aan oploopt. Vervangende producten bevatten vaak meer vet en suiker om het geheel smeuïger en elastischer te maken. Ook niet zo gezond dus. Denk dus goed na voordat je zomaar gluten uit je dieet schrapt.
Gluten en rusteloze benen
Bij de lotgenote die ik aan het begin van dit blog noemde, zit RLS in de familie. Opvallend is dat deze familieleden ook allemaal darmklachten hebben. Zij en haar familieleden hebben last van het prikkelbare darm syndroom en/of constipatie. Deze darmproblemen kunnen beide horen bij coeliakie, maar niet noodzakelijkerwijs.
Ik schreef al een blog over het verband tussen ontsteking en rusteloze benen. In dat blog staat ook een stukje over de mogelijke link tussen het prikkelbare darm syndroom (PDS) en het Restless Legs Syndroom. Er moet meer onderzoek worden gedaan naar wat hier precies de wisselwerking is.
Op verschillende websites lees ik dat minder of geen gluten eten bij sommige mensen helpt om de symptomen van RLS te verminderen. Ook lijkt het erop dat als je coeliakie of glutenintolerantie hebt de kans groter is op onrustige benen. Er is hiervoor (nog) geen wetenschappelijk bewijs.
Orthomoleculair
Opvallend vind ik dat ook op een website van de orthomoleculaire geneeskunde staat dat rusteloze benen gemiddeld veel vaker voorkomen bij mensen met een glutenintolerantie. Door deze aandoening ontstaat onder andere een vitaminetekort. De koppeling met tekort aan foliumzuur wordt gemaakt. Een supplement van foliumzuur volstaat hier niet, volgens deze site. De actieve vorm folaat is in dit geval nodig.
In het licht van deze informatie lijkt het me bij chronische darmproblemen op zijn minst zinvol bij de huisarts aan te dringen op een doorverwijzing naar een specialist. Die kan dan onderzoeken of er sprake is van coeliakie.
Als coeliakie bij jou wordt vastgesteld, zul je helaas de rest van je leven gluten van het menu moeten halen. Een geluk bij een ongeluk is mogelijk wel dat je in de toekomst niet meer zo’n last hebt van RLS. Het lijkt me het proberen waard.
Hoi, ik heb idd ook de ervaring dat door tarwe producten mijn rusteloze benen verergeren . Dan moet ik zelfs meer medicatie nemen.
Dank voor het schrijven van dit blog Sylvia naar aanleiding van wat ik je vertelde. Interessant voor iedereen die last heeft van zowel RLS en darmproblemen. Mijn uitgangspunt om gluten sterk te verminderen is niet omdat ik denk dat de gluten an sich RLS veroorzaken (ik heb last van RLS), maar omdat gluten, wanneer je er gevoelig voor bent, je darmwerking kunnen beinvloeden (zoals jij ook schrijft). In mijn geval heb ik al jaren behoorlijk last van obstipatie, wat gevolg is (of kan zijn) van slechte darmwerking. Slechte darmwerking heeft invloed op de opname van voedingsstoffen, vitaminen etc, waaronder ijzer. Door gluten te vermijden, maar ook door probiotica te nemen, hoop ik dat mijn darmwerking beter wordt, opname verbeterd, en dat ik beter naar het toilet kan (ook erg fijn). Belangrijk uitgangspunt is ijzerniveau verbeteren (ferritine). Voor wat betreft betere darmwerking moet je natuurlijk ook blijven letten op andere factoren die darmwerking beinvloeden, zoals stress verminderen. Ik heb mijn besluit om gluten te minderen en probiotica te nemen gebaseerd op basis van advies van orthomoluculair deskundige. Je kunt ook onderzoek laten doen door je huisarts, wanneer je vaak last hebt van obstipatie. Ik hoop op verbetering van mijn darmwerking en positieve invloed op mijn RLS.