Tijdens mijn speurtocht op internet naar slaaptherapie kwam ik een programma tegen over mindfulness. Ik was meteen nieuwsgierig of dit ook nuttig zou kunnen zijn voor mensen met rusteloze benen.
Mindfulness heeft grote verwantschap met yoga en meditatie. Daar heb ik veel ervaring mee, zowel als beoefenaar als begeleider.
Een mooi moment om weer eens de onderdelen van mindfulness te bekijken, leek mij.
Ergens in huis moet ik trouwens nog een pakketje cd’s hierover hebben. Mindfulness is iets wat altijd goed is om voor jezelf te herhalen en op te frissen.
Wat is mindfulness
Mindfulness is een programma dat eind jaren ‘70 ontwikkeld is door de Amerikaan Jon Kabat-Zinn. Hij was oorspronkelijk moleculair bioloog en had ervaring met yoga en meditatie.
Hij werkte destijds in een academisch ziekenhuis. Tijdens die periode merkte hij op dat chronische patiënten die uitbehandeld waren een beetje aan hun lot werden overgelaten. Die patiënten zaten nog steeds met klachten, maar moesten het, kort door de bocht gezegd, verder zelf maar uitzoeken.
Voor hen ontwikkelde Jon Kabat-Zinn een training. In die training staat het oefenen van aandacht centraal. Hij gaf zijn doelgroep hiermee middelen in handen om zelf iets aan hun gezondheid en de beleving ervan te doen.
Het concept mindfulnesstraining is in de jaren daarna verder ontwikkeld. In een van de nieuwere varianten is door een aantal psychologen cognitieve gedragstherapie toegevoegd. Dit programma is vooral bedoeld voor mensen met een langdurige geschiedenis van depressie.
Inmiddels is mindfulness wijd en zijd bekend en populair geworden.
Voor een deel is mindfulness, onbeleefd gezegd, misschien een beetje vergelijkbaar met gluten. Iedereen heeft er weleens van gehoord en velen willen op de trend meeliften. Slechts een beperkt aantal mensen weet werkelijk het fijne ervan.
Mindfulness versus meditatie
Bij mindfulness gaat het om aandacht en aandachtig zijn. In dat opzicht lijkt het op meditatie. Je zou mindfulness ook aandachtstraining kunnen noemen.
Bij beide vormen van aandachtsoefening neem je de tijd om wat zich ook maar aan je voordoet aan gedachten, gevoelens en lichaamssensaties waar te nemen.
Een verschil tussen mindfulness en meditatie is echter dat je bij mindfulness de waarneming inwendig benoemt, een naam geeft. Je brengt als het ware tijdens je beoefening geestelijk een bepaalde ordening aan in wat je ervaart.
In de meer traditionele vormen van meditatie (en yoga) laat je dit mentale kaderen achterwege. Idealiter oefen je jezelf erin zonder ingrijpen een toeschouwer te zijn van wat zich aan je voordoet. Je laat de dingen komen en gaan.
Persoonlijk spreekt mij de traditionele meditatie meer aan. Ik kan me echter voorstellen dat deze vorm voor het merendeel van de mensen net een brug te ver is.
Met een methode die je geestelijk meer grip geeft op de realiteit, is mindfulness misschien geschikter voor een groter publiek. Vandaar ook waarschijnlijk is mindfulness in de loop der tijd zo populair geworden.
Online mindfulness
Het online programma dat ik bekijk, introduceert mindfulness als een manier om meer aandacht te hebben voor het hier en nu.
Het gaat erom een mindfulness basishouding te ontwikkelen waarin je meer aanwezig bent in wat er in en om je heen gebeurt. Bij voorkeur zonder oordeel, met mildheid en met een frisse blik.
Aan de deelnemer wordt gevraagd om een open houding aan te nemen, regelmatig te oefenen en geduld te hebben.
Je doet vervolgens een oefening met een object. Dit object neem je op alle mogelijke manieren waar. Je let op hoe dit voelt en wat je reacties hierop fysiek en mentaal zijn.
Daarna wordt er aandacht besteed aan hoe je tegen de dingen die gebeuren aankijkt. Je wordt aangemoedigd om niet te oordelen over wat je waarneemt. De oefening die hierbij hoort is de bodyscan.
De volgende stap is hoe je van de doe-modus naar de zijn-modus gaat. Je oefent hiermee met behulp van een ademhalingsoefening. Je staat mentaal stil bij je gedachten, je ademhaling en bij het gevoel in je lichaam.
De slotstap is een zitmeditatie. De aandacht wordt hierin gestuurd naar het lichaam en de ademhaling.
Als je opmerkt dat er afleidende gedachten zijn dan ga je met de aandacht weer terug naar het waarnemen van het lichaam en de adem. Je hoeft in de oefening niets te bereiken en niets te veranderen, alleen maar waar te nemen.
Mindfulness is een manier van leven. Je kunt aan alle onderdelen van je dagelijks leven aandacht besteden. Regelmatig een van de oefeningen doen helpt om dit niet te laten verwateren.
Rusteloze benen
Van sommige lotgenoten heb ik weleens gehoord dat ze denken dat mindfulness niks voor hen is. Hun vervelende situatie met de rusteloze benen gaat er niet van over.
Dat is echter ook niet per se het doel van de aandachtstraining.
Als er een manier was om alle moeilijke dingen in je leven over te laten gaan dan zou dat natuurlijk heel fijn zijn. De realiteit leert echter dat er altijd wel dingen blijven voorkomen die je niet kunt oplossen.
In mijn ervaring loont het de moeite te proberen voor jezelf een manier te vinden om de dingen die je niet kunt veranderen te accepteren. Door je geest te oefenen is het mijns inziens mogelijk om te midden van die dingen meer rust te vinden.
Mindfulness kan een goede route zijn om dit proces in gang te zetten.
