Primaire en Secundaire RLS

Tussen 5 en 10% van de bevolking heeft last van rusteloze benen. Hoewel de precieze oorzaak onbekend is, lijkt het wel duidelijk te zijn dat RLS niet bij iedereen dezelfde achtergrond heeft. Er zijn twee vormen: primaire RLS en secundaire RLS.

Hierdoor kunnen er verschillen zijn in hoe de aandoening zich manifesteert en waar een patiënt bij gebaat is. Deze verschillen hebben ongetwijfeld ook te maken met het onderscheid tussen primaire en secundaire RLS. Bij de meeste mensen wordt overigens geen aanwijsbare oorzaak gevonden.

In verhalen van lotgenoten heb ik al heel wat voorbeelden gezien van ‘remedies’ die bij de een aansloegen, maar bij de ander geen enkel effect leken te hebben. Ik zet remedies tussen aanhalingstekens, omdat er eigenlijk geen middelen of therapieën zijn die de klachten van het rusteloze benen syndroom helemaal wegnemen. Je kunt hoogstens een poging doen de symptomen te verzachten.

Primaire RLS en erfelijkheid

In meer dan de helft van de gevallen is primaire RLS een erfelijke kwestie. Dit houdt in dat meer mensen in dezelfde familie last hebben van onrustige benen. Als één persoon het rusteloze benen syndroom heeft dan hebben familieleden drie tot zes keer meer kans om de ziekte ook te krijgen.

Er wordt tegenwoordig in verband hiermee veel onderzoek gedaan naar kenmerken van bloedverwantschap. Bij leden van eenzelfde familie die te maken hebben met rusteloze benen, is mogelijk sprake van een erfelijke aanleg. Zij delen in dat geval waarschijnlijk een gemeenschappelijk stukje DNA.

Er zijn bij primaire RLS twee subgroepen te onderscheiden:

1. Mensen die voor hun 45^e last hebben van rusteloze benen.
2. Mensen die na hun 45^e de eerste symptomen vertonen van RLS.

Voor je 45^e speelt erfelijkheid in de meeste gevallen een rol. Als je na je 45^e te maken krijgt met rusteloze benen is dit meestal niet het geval.

Symptomen van primaire RLS laten zich vaak pas voor het eerst zien vanaf middelbare leeftijd. Uit onderzoek blijkt echter dat er voor veel van die patiënten al in de jeugd indicaties waren van rusteloze benen. Die signalen werden destijds misschien niet als zodanig herkend, maar bijvoorbeeld omschreven als groeipijn of hyperactiviteit. Primaire RLS wordt ook wel idiopathische RLS genoemd. Idiopathisch betekent eigen ziekte, dus een ziekte waarbij er geen aanwijsbare oorzaak is. Hiervan is sprake als de rusteloze benen niet in je familie voorkomen en wanneer er geen andere onderliggende ziekte is.

Secundaire RLS

Bij secundaire RLS komen rusteloze benen voort uit een andere aandoening of heb je ergens een tekort aan. Voorbeelden van zo’n andere aandoening zijn:

• Ziekte van Parkinson
• Nieraandoeningen
• Problemen met de schildklier
• Vormen van reuma
• Hart- en vaatziekten

Zwangerschap is ook een externe omstandigheid die secundaire RLS met zich mee kan brengen. Mensen met diabetes, MS, hart- en vaatziekten, COPD, perifere neuropathie of anemie zijn bovendien extra kwetsbaar om last te krijgen van onrustige benen.

Voorbeelden van een tekort zijn:

• IJzer
• Foliumzuur (tijdens zwangerschap)
• Magnesium
• Vitamine B12
• Vitamine D

Onrustige benen ontstaan of verergeren in sommige gevallen bij gebruik van bepaalde geneesmiddelen. Voorbeelden van zulke geneesmiddelen zijn antidepressiva, antipsychotica, verkoudheidsmedicatie en middelen tegen allergieën of misselijkheid. Verder is roken niet bevorderlijk voor restless legs. Alcohol, koffie, overgewicht en te weinig beweging zijn ook ongunstig.