PLMD (Periodic Limb Movement Disorder) en RLS

Niet zo lang geleden las ik dat bij 80% van de mensen met het rusteloze benen syndroom ook sprake is van Periodic Limb Movement Disorder (PLMD). Dat wist ik niet. Zelf behoor ik tot de minderheid van 20% die hier niet mee te maken heeft.

PLMD lijkt me een buitengewoon onaangename aandoening. Rusteloze benen zijn op zichzelf al ontwrichtend genoeg voor je nachtrust. Zo krijg je er nog een aanvullende slaapstoornis bij. Ik las bovendien dat boven de zestig jaar ruim een derde van de bevolking last heeft van PLMD of RLS!

Ik wijd daarom graag een blog aan dit onderwerp om wat feiten op een rijtje te zetten. Dit doe ik aan de hand van de volgende vragen:

1. Wat is PLMD?
2. Wat zijn oorzaken en gevolgen?
3. Valt er wat aan te doen?

Wat is PLMD

Periodic Limb Movement Disorder wordt in het Nederlands wel omschreven als Periodiek Bewegende Ledematen. Het is een slaapstoornis en een bewegingsstoornis.  Het is bovendien de enige bewegingsstoornis die zich voordoet tijdens het slapen.

Ongeveer 4% van de bevolking heeft last van PLMD. Bij vrouwen komt het wat vaker voor dan bij mannen. Ouderen hebben er vaker mee te maken dan jongeren. De symptomen zijn heftige, schokkende bewegingen. Dit kan elke 20 tot 40 seconden plaatsvinden en tot honderd keer per uur. Elke beweging duurt een halve tot vijf seconden.

Meestal zijn het de benen die bewegen tijdens de slaap. Het zijn vaak typisch ritmische bewegingen. Bij sommige patiënten maken de armen plotseling buigende en strekkende bewegingen. De bewegingen zijn onvrijwillig en ongecontroleerd. Ze halen iemand bij iedere beweging uit hun (diepe) slaap. De persoon in kwestie maakt dit meestal niet bewust mee, maar wordt ’s ochtends  niet uitgerust wakker.

PLMD komt vaak voor in combinatie met het rusteloze benen syndroom. De aandoening kan ook samengaan met andere ziektes, zoals:

• Ziekte van Parkinson
• Ziekte van Huntington
• Sommige vormen van ADHD
• Narcolepsie
• Slaapapneu

Oorzaken en gevolgen

De precieze oorzaak van periodiek bewegende ledematen is niet bekend. Het vermoeden is dat deze in de hersenen of in het ruggenmerg ligt. Net als bij onrustige benen wordt gedacht aan een tekort aan dopamine. Deze stof speelt een rol bij automatische bewegingen. In dit geval is sprake van primaire PLMD. Een tekort aan ijzer, erfelijkheid of (bijwerkingen van) antidepressiva kunnen ook van invloed zijn. In dat geval noem je het secundaire PLMD.

Primaire PLMD is vaak chronisch. Symptomen kunnen soms een periode wegblijven, voordat ze terugkeren. Secundaire PLMD wordt meestal verholpen als het onderliggende probleem wordt aangepakt. Bij de meeste patiënten wordt echter geen oorzaak gevonden.

PLMD is net als het rusteloze benen syndroom een slaapstoornis en heeft gevolgen die daarbij horen:

• Slaperigheid en vermoeidheid
• Moeite met concentreren
• Pijn in de benen bij het ontwaken
• Weinig energie overdag
• Problemen met geheugen
• Minder productief bij werkzaamheden
• Risico op depressie
• Korte aandachtsspanne

Wat kun je eraan doen

Er zijn verschillende soorten medicatie voor PLMD. Net als bij rusteloze benen schrijft een arts die alleen voor wanneer de klachten ernstig zijn en iemand door vermoeidheid overdag niet meer goed functioneert. Een aantal van die medicijnen zorgt voor een hoger gehalte aan dopamine in de hersenen. De beenbewegingen verminderen hierdoor en dat komt de slaap ten goede.

Aanpassingen in de levensstijl zijn een andere mogelijkheid. Ook wat dit betreft is er een sterke overeenkomst met restless legs. Voor een deel moet je denken aan het optimaliseren van je slaapomstandigheden. Je kun hier meer over lezen in mijn blog over slecht slapen. Hierin staan ook slaaptips.

Aanvullende maatregelen zijn:

• Voldoende (milde) beweging
• Geen cafeïne
• Geen alcohol
• Niet roken

Sommige patiënten zoeken hun heil in het alternatieve circuit. Voorbeelden hiervan zijn massage, yoga, acupunctuur, manuele therapie of podotherapie.