Vorig jaar vertelde een oud-klasgenoot van de middelbare school me dat hij ’s nachts vaak kuitkramp heeft. Ik had hem kort daarvoor over mijn rusteloze benen verteld. Het delen van mijn verhaal bracht hem ertoe mij te vertellen over zijn nachtelijke spierkramp.
Ik herinner me dat ik me toen al afvroeg of kramp in de kuiten een variant is van RLS. Later las ik bij andere lotgenoten dat zij er ook weleens last van hadden. Ik concludeerde dat onrustige benen en nachtelijke spierkramp mogelijk met elkaar te maken hebben, maar dat het ook twee losstaande dingen zouden kunnen zijn.
In dit blog ga ik wat verder op dit onderwerp in. Ik behandel de volgende vragen:
- Wat is kuitkramp en wat zijn de oorzaken?
- Is kuitkramp hetzelfde als rusteloze benen?
Wat is kuitkramp en wat zijn de oorzaken
Bij kuitkramp trekken de kuitspieren plotseling en op een pijnlijke manier samen. Dit kan een paar seconden duren, maar ook een paar minuten. De contractie van de spieren geeft een scherpe pijn.
Kramp in de kuiten treedt vooral ’s avonds en ’s nachts op als het lichaam in rust is. De spierkramp komt ook voor in voeten of tenen. Tijdens de kramp is er soms sprake van een zichtbare zwelling en een verharding van de spier.
Ongeveer 40-60% van de bevolking heeft weleens last van nachtelijke spierkramp. Zo’n 2% heeft het wekelijks of zelfs dagelijks. Vrouwen hebben vaker kuitkramp of kramp in de voeten dan mannen. Tijdens zwangerschap komt het ook regelmatig voor. Ouderen hebben vaker spierkramp dan jongeren.
Net als bij rusteloze benen is er bij kramp in de benen een primaire en een secundaire vorm. Als je spreekt van primaire kramp dan staat de kramp op zichzelf en komt deze niet voort uit iets anders. Het wordt dan ook wel idiopathisch genoemd. Dit houdt in dat de oorzaak onbekend is. In de meeste gevallen van kramp in kuiten of voeten is sprake van de primaire vorm. Mogelijk is kramp in de benen erfelijk, maar daar is tot nu toe geen wetenschappelijk bewijs voor.
Bij de secundaire vorm komen de klachten voort uit iets anders. Voorbeelden van secundaire oorzaken zijn:
- Bepaalde medicamenten met kramp als bijwerking
- Uitdroging
- Spataderen en etalagebenen
- Problemen aan de schildklier
- Nieraandoeningen
- Overbelasting spieren
- Vaat- en zenuwproblemen
- Zwangerschap
- Alcoholisme
Kramp in de kuiten en rusteloze benen
Kuitkramp en rusteloze benen zijn niet hetzelfde. Een opvallend verschil is al dat bij kramp sprake is van een scherpe pijn door contracties van de spieren. Bij RLS is er een vervelend gevoel in de kuiten, maar meestal geen pijn.
Kramp in de benen is ook niet hetzelfde als PLMD. Deze aandoening gaat vaak samen met rusteloze benen. Bij PLMD is sprake van schokkende bewegingen van de benen, die zich vele malen (pijnloos) herhalen.
Bij kuitkramp zijn er daarom andere dingen die helpen dan bij restless legs. Zorgen dat je genoeg water drinkt, is een voorbeeld hiervan. Let ook op een gezonde voeding met voldoende calcium, magnesium, kalium en natrium. Loop niet op hoge hakken en kies goed passend schoeisel. Het schijnt ook te helpen om tijdens het slapen je voeten hoger neer te leggen dan het hoofd, zodat er minder bloed naar de benen stroomt.
Het slikken van extra magnesium is wellicht voor beide aandoeningen zinvol. In het geval van kuitkramp geldt dit vooral voor zwangere vrouwen. Soms helpt een aanvullend supplement van vitamine B12. De spierverslapper hydrokinine is een mogelijkheid als andere maatregelen niet of niet voldoende helpen. Vraag vanwege de bijwerkingen eerst advies aan je huisarts voordat je dit middel aanschaft.
Rekoefeningen of yoga voordat je gaat slapen zijn ook het overwegen waard bij kuitkramp. Uit eigen ervaring ken ik een oefening die helpt als je kramp in je kuiten hebt. Ik denk dat veel mensen deze oefening wel kennen. Als de kramp erin schiet, strek je je been en trek je je tenen wat naar je toe. Zo rek je je voet en je kuitspier. Bij mij helpt dit in elk geval. Massage van de kuitspier is een andere optie (bijvoorbeeld met een foamroller). Je kunt ook een warme douche of een warm voetenbad nemen.
Hi Sylvia. Very interesting, all this. Thank you. I thought I’d mention that I was once told by a yoga teacher who is also a certified naturopath that cramping of the calf muscle can be caused by a diabetic connection, or is a sign of oncoming diabetes. I don’t remember clearly because it was quite a few years ago.
Thank you for your comment, Scott. Yes, calf cramps can be caused by diabetes. It is a form of neuropathy that may evolve from diabetes. The nerve damage of neuropathy often results in calf cramps.