In een van mijn eerdere blogs maakte ik al eens kort de vergelijking tussen etalagebenen en rusteloze benen. Ik gaf toen aan dat het om twee verschillende aandoeningen gaat. De twee worden echter nog weleens met elkaar verward.
De aanleiding van mijn vergelijking was een opmerking van een vriendin over vitamine B11. Zij had in een naslagwerk van de orthomoleculaire geneeskunde gelezen dat onrustige benen te maken kunnen hebben met een tekort aan deze vitamine. In diezelfde bron zag ze iets staan over etalagebenen en haalde deze toen door elkaar met restless legs.
Later kwam ik deze verwarring nog eens tegen bij een medewerkster van een online winkel voor steunkousen. Ik vroeg haar advies. Uit haar antwoord bleek dat ze eigenlijk niet goed wist wat rusteloze benen precies zijn. Ze was kennelijk in de veronderstelling dat er niet zoveel verschil is tussen RLS en etalagebenen.
In dit blog ga ik wat dieper op het onderwerp in. Ik stel daarbij de volgende vragen:
- Wat zijn etalagebenen?
- Is er een verband tussen etalagebenen en rusteloze benen?
Wat zijn etalagebenen
De medische naam voor etalagebenen is claudicatio intermittens of perifeer arterieel vaatlijden (PAV). Etalagebenen is een vaatziekte waarbij de slagaderen in de benen geleidelijk vernauwd raken. De oorzaak hiervan is slagaderverkalking (of arteriosclerose). Het dichtslibben van de slagaders hoeft niet beperkt te zijn tot de benen. Alle slagaders in het lichaam kunnen aangetast zijn.
Door de vernauwing stroomt er te weinig zuurstofrijk bloed naar de benen tijdens het lopen. Tijdens inspanning hebben de benen meer zuurstofrijk nodig dan in rust. Het tekort veroorzaakt pijn, kramp of een doof gevoel. Het is alsof de spieren verzuren. Meestal wordt de pijn ervaren in de kuiten, maar het kan ook gevoeld worden in de bovenbenen of in de bilspieren. Dit hangt af van de plek waar de slagader vernauwd is.
Sneller lopen, tegen een helling oplopen of blootstelling aan kou zorgt voor meer klachten. Als je even stil blijft staan, wordt het zuurstoftekort op natuurlijke wijze aangevuld via de bloedsomloop. Als je daarna weer gaat lopen, komt de pijn na een poosje terug. Hoe minder ver je kunt lopen, hoe ernstiger de ziekte gevorderd is.
Slagadervernauwing is een natuurlijk verouderingsproces. Er zijn echter factoren die het proces versnellen, zoals slechte voeding, roken, te weinig beweging en stress. Het kan ook een erfelijke kwestie zijn. Mensen met diabetes lopen een grotere kans op een versnelde vernauwing.
Bij verergerde slagadervernauwing kan er ook ’s nachts pijn in de benen optreden of wanneer je even op de bank ligt. Dit is een soort rustpijn. De pijn zit meestal in de voorvoet of in de tenen. De voet voelt koud of ‘doof’ aan. De pijn wordt minder als je de benen even uit bed laat hangen of als je opstaat.
Levensstijl en medicatie
Om verergering van het vernauwingsproces te voorkomen worden vaak activiteiten aanbevolen die de bloedtoevoer naar de benen bevorderen. Voorbeelden hiervan zijn: regelmatig wandelen, stoppen met roken en gezond eten. Vanuit de fysiotherapie worden wel looptrainingen aangeboden. Een leefstijlcoach of een diëtist kunnen daarbij behulpzaam zijn. De looptraining bestaat o.a. uit wandelen, fietsen en spierversterkende oefeningen.
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat in de meeste gevallen looptherapie en leefstijlbegeleiding afdoende is. Het effect van de therapie is vergelijkbaar met een dotterbehandeling, het plaatsen van een stent of een bypassoperatie. Een dergelijke invasieve ingreep is op deze manier in 80% van de gevallen niet nodig meer.
Ongeveer een op de vijf volwassenen boven de vijftig heeft last van etalagebenen. In Nederland komt dat neer op bijna een miljoen mensen. Etalagebenen geven een vergrote kans op hart- en vaatziekten. Het hart moet namelijk vanwege de slagadervernauwing harder werken.
Er bestaan geen medicijnen om etalagebenen te genezen. Wel zijn er medicijnen die de kans op bloedstolsels verminderen, zoals bloedverdunners, en medicijnen tegen een te hoge bloeddruk of een te hoog cholesterol.
Rusteloze benen
Etalagebenen en rusteloze benen zijn echt twee verschillende aandoeningen. Er zijn een aantal overeenkomsten te bedenken, maar er zijn vooral ook veel verschillen. Een overeenkomst is dat de klachten vaak gevoeld worden in de kuiten. Een andere overeenkomst is dat beweging en levensstijlaanpassingen helpen om de klachten te verminderen.
Een belangrijk verschil is dat de pijn bij etalagebenen optreedt tijdens het lopen. Bij RLS zijn de symptomen juist voelbaar wanneer je zit of ligt. De klachten zijn op zichzelf ook anders. Rusteloze benen geven vooral een onaangenaam gevoel, niet zozeer pijn of kramp. In eerste instantie wil je bij onrustige benen juist de benen bewegen. Bij etalagebenen helpt even stilstaan om het ongemak te verminderen.
Als de slagadervernauwing van de etalagebenen verergert, kunnen ook in rust klachten ontstaan. Ik benoemde dit al als een soort rustpijn. De oorzaak van deze symptomen verschilt nogal met die van rusteloze benen. Bij RLS is geen sprake van aderverkalking, maar eerder van een tekort aan dopamine.
De therapie bij etalagebenen is looptraining. Lopen helpt ook bij rusteloze benen. Bij etalagebenen is lopen echter niet per se een aangename ervaring. De last komt tijdens het lopen op. Lopen helpt, maar het is ook een opgave voor iemand met etalagebenen. Voor mensen met RLS is lopen een bezigheid die meteen verlichting van de symptomen geeft.
Concluderend kan ik dus wel zeggen dat etalagebenen en RLS behoorlijk van elkaar verschillen. De verwarring tussen beide aandoeningen is enigszins begrijpelijk, maar als je je een beetje in de materie verdiept niet echt nodig.
