Helpt Koud Douchen bij RLS?

Al een paar jaar staat bij mij elke dag koud douchen op het programma. In eerste instantie begon ik met warm water. Ik eindigde dan koud. Sinds afgelopen zomer douche ik helemaal koud. Dus geen warm water vooraf meer.

Veel van jullie zullen dit behoorlijk spartaans vinden. Anderen verklaren me misschien zelfs een beetje voor gek. Geen haar op hun hoofd om dit ook te proberen. Begrijp me goed: het staat iedereen natuurlijk vrij om te doen wat ie wil. In dit blog wil ik echter toch een bescheiden pleidooi houden voor koude training.

Deze website gaat over rusteloze benen. Ik wil hier daarom ook specifiek ingaan op de vraag of koud douchen helpt bij RLS. Tegelijkertijd zal ik andere voordelen van koude training bespreken. In mijn ervaring zijn die voordelen namelijk behoorlijk groot.

Koude training en koud douchen

Een tijdje geleden schreef ik over het gebruik van een koelmat ’s nachts. Je legt zo’n mat in je bed en je benen erop. Door het lichaamsgewicht wordt een gel in de koelmat geactiveerd. De temperatuur van de mat wordt zo een aantal graden lager dan je lichaamstemperatuur. Als je ’s nachts door de RLS warme benen en voeten krijgt, is zo’n koud oppervlak natuurlijk heel aangenaam. Je slaapt er vervolgens gemakkelijker door in.

Je zou kunnen zeggen dat een koelmat werkt als een soort verdoving. Overprikkeling in de benen door RLS neemt de vorm aan van hitte en wordt bijna een soort ontstekingsreactie. De kou neutraliseert dit. In elk geval voor een poosje. Over overprikkeling had ik het al eerder in mijn blog over SOLK.

Als je een koude douche neemt, gebeurt er ook het een en ander in je lichaam. Eerst is er een soort schrikreactie. Een aantal secondes voel je een sterke kou door je lijf gaan. Dit duurt in mijn beleving maar vrij kort. Daarna is het vreemd genoeg helemaal niet erg meer om onder de koude waterstraal te staan.

Toegegeven, het is nog steeds niet lekker warm. Misschien is het echter wel een beetje vergelijkbaar met het verdovende effect dat je voelt bij het gebruik van een koelmat. Een neutralere temperatuur.

Na een aantal jaren koud douchen mag ik denk ik wel zeggen dat ik ervaren ben in koude training. Het is niet de meest extreme vorm, zoals in een ijsbad gaan liggen of in de winter in natuurwater gaan zwemmen.

Het is echter wel een manier om het lichaam dagelijks kou toe te dienen, met alle voordelen van dien. Bij de extremere vormen van koude training kom je al gauw uit bij de Wim Hof Methode. De vraag is hier natuurlijk of extreem ook beter is.

Wim Hof Methode (WHM)

Kort geleden las ik het meest recente boek van ‘Iceman’ Wim Hof. In Nederland maar ook internationaal is hij inmiddels al heel wat jaren een bekende figuur. Hij is onvermoeibaar in zijn pleidooi voor de voordelen van koude training.

Ik vond het grappig om te lezen dat hij zijn eerste ervaringen met koud water opdeed door regelmatig in het water van een stadspark in Amsterdam te zwemmen. Dat stadspark is niet zo ver van waar ik nu woon!

Ook van mensen in mijn nabije omgeving hoorde ik over Wim Hof en zijn trainingen. Een dierbare naaste vertelde me bijvoorbeeld dat zijn neef verschillende sessies bij Wim had gevolgd, in binnen- en buitenland. Een vriendin van hem kende Wim Hof persoonlijk en had hem ‘live’ meegemaakt.

Bij een yogadocente die ik via een nieuwsbrief een tijd gevolgd heb, zag ik een paar jaar geleden dat zij fan geworden was van de Wim Hof Methode. Zij ging na verloop van tijd zelf koudetraining geven, in combinatie met haar yogaworkshops.

Als je het over de Wim Hof Methode hebt dan heb je het automatisch over een ademhalingstechniek, oftewel Wim Hof Ademhaling. Voor zover je een claim kunt leggen op een ademinstructie. Wim Hof moet echter ook brood op de plank, dus hij heeft de technieken die hij gebruikt vastgelegd in een eigen merknaam.

Hij ziet deze manier van ademen als een voorwaarde voor zijn koude training. In zijn optiek zet je hierdoor bepaalde fysieke processen in gang. Op die manier ben je volgens hem beter in staat om extreme vormen van kou te doorstaan.

Voordelen van koudetraining en koud douchen

Als je Wim Hof mag geloven, heeft koude training veel voordelen. Op zijn officiële website worden er een aantal genoemd, zoals:

• Meer energie
• Beter slapen
• Lagere stress niveaus
• Grotere koudetolerantie
• Sneller herstel
• Sterker immuunsysteem

Andere mogelijke voordelen zijn een sneller metabolisme en minder last van ontsteking. Volgens Wim Hof helpen zijn trainingen o.a. ook tegen stress, depressie, hoge bloeddruk, astma, MS, fibromyalgie, COPD, migraine en artritis. Minder ontstekingen en een sterker immuunsysteem vormden voor mij een jaar of vijf geleden de motivatie om te beginnen met koud douchen.

Ik las echter niet zo lang geleden dat koude training ook een verbetering geeft bij de aanmaak van dopamine. Zoals jullie misschien al weten, is dopamine belangrijk voor RLS. Restless legs hebben waarschijnlijk te maken met een verminderde aanmaak van deze neurotransmitter.

Als je je lichaam op een natuurlijke manier meer dopamine aan kan laten maken, lijkt me dat alleen maar gunstig. De vermeerderde aanmaak van dopamine door de Wim Hof Methode heeft in eerste instantie te maken met de aanmaak van een andere neurotransmitter, namelijk endorfine. Deze endorfine zorgt op haar beurt voor een grotere afgifte van dopamine. Ik wist al wel dat je lichaam bij het sporten endorfine aanmaakt, net als bij yoga en meditatie. Dat dit ook tijdens blootstelling aan kou gebeurt, wist ik niet.

Niet overdrijven

Zoals voor veel dingen geldt: het is beter om het niet te overdrijven. Veel mensen raken enthousiast wanneer ze kennismaken met de methode van Wim Hof. Er zitten onmiskenbare voordelen aan koude training en de bevlogenheid van Wim Hof is uitermate aanstekelijk. Persoonlijk neem ik alle gezondheidsclaims in principe toch met een korreltje zout. Dat doe ik niet vanwege de persoon Wim Hof. Ik bewonder zijn enorme inzet en bevlogenheid.

Voor mij is het een houding die ik altijd aanneem ten opzichte van dingen die mij voorgespiegeld worden. Want hoe je het ook wendt of keert, de Wim Hof Methode is ook ‘business’. Zijn organisatie bestaat uit mensen die er hun brood mee verdienen. Een gezonde twijfel is in zo’n geval, denk ik, te allen tijde op zijn plaats.

Ik kies ervoor om niet de extreme vormen van koude training te beoefenen. Voor mij geen ijsbad en geen winterzwemmen in natuurwater. Ik houd het bij een dagelijkse koude douche. De Wim Hof Ademhaling doe ik ook niet. Tijdens mijn koude douche adem ik wel bewust en wat intenser.

Vanuit de yoga ken ik vergelijkbare vormen van ademhaling. Ik weet dat Wim Hof de inspiratie voor zijn techniek uit Tibetaanse ademtechnieken heeft gehaald. Als yogadocente ben ik me ervan bewust dat de techniek een vrij heftige manier van ademen is. Zonder deskundige begeleiding en zorgvuldige opbouw is het niet zonder gevaren.

Ziekte van Raynaud

Een andere vrouw die al jaren als coach werkt, vertelde me ook over haar ervaringen. Deze vrouw raakte, net als eerder genoemde yogalerares, in de ban van de koude training van Wim Hof. Ze begon cursussen bij hem te volgen en gebruikte zijn technieken op een gegeven moment voor haar eigen cursussen.

Zij kwam er echter achter dat het voor haar beter was om een iets minder extreme vorm van koudetraining te kiezen. In een persoonlijke mailwisseling deelde ze met me dat ze de ziekte van Raynaud had. Bij deze aandoening reageert het lichaam sterk op kou, in de vorm van ontstekingsreacties.

Voor haar was het eigenlijk helemaal niet goed om ijsbaden te nemen. Het was teveel voor haar lichaam. De klachten van de ziekte van Raynaud verergerden er zelfs door. Dit betekende overigens niet dat ze vanaf dat moment tegen koude training was. Integendeel. Ze bond mensen echter wel op het hart altijd goed naar hun lichaam te blijven luisteren.

Rusteloze benen

Het verhaal over de ziekte van Raynaud lijkt niet direct verband te houden met rusteloze benen. Er is mijn inziens toch een duidelijke link. Die link is dat het altijd wijs is om goed naar je lichaam te luisteren, ongeacht wat iemand anders ook zegt of beweert.

Wat betreft het koud douchen en andere vormen van koude training denk ik echt dat het de moeite waard is om voor jezelf te onderzoeken of het wat voor je is. Een sterk argument hiervoor lijkt me het vrijkomen van dopamine wanneer je je lichaam blootstelt aan kou.

Een ander argument is het versterken van je immuunsysteem. Dit is niet per se alleen gunstig voor mensen met onrustige benen. Bij chronisch slecht slapen kun je, denk ik, zeker ook een extra steuntje in de rug gebruiken wat betreft je gezondheid.

Je zou kunnen beginnen met koud douchen. Mijn advies is om dit heel geleidelijk op te bouwen. Begin bijvoorbeeld eerst met koud water op je voeten en handen, daarna op je benen en armen. Ga zo geleidelijk verder, tot je je hele lichaam onder de koude waterstraal kunt houden.

Je kunt experimenteren met het moment van de dag, zoals ’s ochtends of juist ’s avonds voor het slapen. Probeer het vervolgens voor een periode op hetzelfde, vaste tijdstip. Trek daarna pas je conclusies.