Bij medicijnen is er altijd de mogelijkheid dat je last krijgt van bijwerkingen. Dat is niet anders voor medicatie in verband met RLS. Het is verstandig om uit te zoeken wat mogelijke bijwerkingen zijn, voordat je een bepaald middel gaat slikken.
Ik weet bijvoorbeeld dat bij bepaalde medicijnen een zeer grote kans is op augmentatie. Augmentatie houdt in dat je klachten na verloop van tijd kunnen terugkeren en dat je dan meer last van rusteloze benen krijgt dan ooit tevoren. Op zo’n manier raak je van de regen in de drup.
Medicijnen bij RLS
Er zijn verschillende medicijnen voor rusteloze benen. Een aantal hiervan vallen onder de zogenaamde dopamine agonisten. Dopamine-agonisten fingeren de werking van dopamine in de hersenen. Deze medicijnen worden voorgeschreven bij matige of ernstige RLS.
Andere medicijnen voor onrustige benen zijn anti epileptica. Anti-epileptica zorgen ervoor dat zenuwen minder geprikkeld raken. Die zenuwen sturen hierdoor minder gauw signalen naar de spieren. Een derde groep is die van de opiaten. Opiaten zijn verdovende middelen of pijnstillers. Bij opiaten is er altijd het risico van verslaving.
Tot slot zijn er slaapmiddelen of benzodiazepinen. Ook hiermee loop je de kans eraan verslaafd te raken. Bij langdurig gebruik treedt gewenning op. Hierdoor heb je er steeds meer van nodig hebt voor het gewenste effect.
Ropinirol en pramipexol
De eerste medicijnen dat ik wil bespreken in verband met bijwerkingen zijn ropinirol en pramipexol. Ropinirol en pramipexol zijn beide dopamine agonisten. Het kenmerk van een dopamine-agonist is dat deze je hersenen als het ware voor de gek houdt. De stof doet net of het dopamine is,
Deze medicijnen zijn eigenlijk ontwikkeld voor de motorische symptomen van de ziekte van Parkinson. De dosering is bij deze ziekte veel hoger dan bij het rusteloze benen syndroom. Bij Parkinson is de eerste keus eigenlijk levodopa. Om het gebruik van dat middel uit te stellen of wanneer de werking van levodopa in verloop van tijd vermindert, wordt voor ropinirol of pramipexol gekozen.
In het geval van rusteloze benen schrijft de arts alleen ropinirol of pramipexol voor als er sprake is van matige tot ernstige primaire RLS. Bij primaire RLS is de oorzaak idiopathisch. Idiopathisch betekent dat de RLS een ‘eigen’ oorzaak heeft. Dus niet door iets anders zoals bij secundaire RLS. Het gebruik van ropinirol en pramipexol moet geleidelijk worden opgebouwd. Hetzelfde geldt voor het afbouwen.
Bijwerkingen
De mogelijke bijwerkingen zijn veel groter bij Parkinson dan bij rusteloze benen. Ik neem aan dat dit komt omdat de dosering bij Parkinson een stuk hoger is. Bijwerkingen die bij de ziekte van Parkinson vaak voorkomen, zie je bij RLS minder vaak of minder hevig.
Bij ropinirol komen braken en misselijkheid zeer vaak voor. Bijwerkingen die vaak voorkomen zijn onder andere slaperigheid, duizeligheid, buikpijn, vermoeidheid en nervositeit. Soms is er sprake van verwardheid of hallucinaties.
Bij pramipexol komen misselijkheid en duizeligheid zeer vaak voor. Bijwerkingen die vaak voorkomen zijn bijvoorbeeld abnormale dromen, slapeloosheid, obstipatie, vermoeidheid, verwardheid, hallucinaties en overgeven. Soms is sprake van hyperseksualiteit, problemen met impulsbeheersing, dwangmatig gedrag of plotselinge slaapaanvallen.
De kans is zeer groot dat je bij het slikken van ropinirol of pramipexol op een gegeven moment last krijgt van augmentatie. Bij tussen de 50 tot 80 procent van de gebruikers is hier binnen 1 tot 10 jaar sprake van.
Augmentatie houdt in dat de medicijnen steeds minder goed werken en je dus steeds meer nodig hebt voor het gewenste effect. Je klachten verergeren en de RLS breidt zich mogelijk uit naar andere lichaamsdelen zoals de armen en de romp. Het rusteloze benen syndroom is een progressieve aandoening. Hiermee bedoel ik dat de klachten in de loop der tijd ook uit zichzelf al erger worden. Helaas.
Als je stopt met deze medicatie kun je te maken krijgen met het dopamine-agonist onttrekkingssyndroom. Symptomen hiervan zijn onder andere depressie, angst, overmatige transpiratie, pijn en apathie.
Gabapentine en pregabaline
Het tweede paar medicijnen dat ik hier in verband met bijwerkingen aan bod laat komen, is gabapentine en pregabaline. Gabapentine en pregabaline vallen onder de anti-epileptica. Deze medicatie wordt normaal gesproken voorgeschreven bij epilepsie en bij zenuwpijn in verschillende vormen van neuropathie.
Anti-epileptica zorgen ervoor dat hersencellen minder gevoelig worden voor prikkels. Zenuwen sturen hierdoor minder prikkels naar de spieren. Bij rusteloze benen zijn gabapentine en pregabaline alternatieven voor bovenbeschreven dopamine-agonisten. Gabapentine is een voorloper van pregabaline.
Ook voor gabapentine en pregabaline geldt dat deze alleen bij matige tot ernstige RLS worden voorgeschreven.
Bijwerkingen
Anti epileptica zijn verslavend. Je raakt bij gebruik afhankelijk van het medicijn. Afbouwen kan daarom behoorlijk problematisch zijn, inclusief onthoudingsverschijnselen. Een ander kwestie is gewenning. Na verloop van tijd neemt de werkzaamheid van de medicatie af en heb je steeds meer nodig voor het gewenste effect.
De combinatie van gabapentine of pregabaline met opioïden is risicovol en kan ernstige ademhalingsproblemen veroorzaken. Bij gabapentine komen als bijwerkingen slaperigheid, duizeligheid, koorts en verlies aan controle over bewegingen zeer vaak voor.
De andere bijwerkingen die vaak voorkomen vormen een flinke waslijst. Een aantal daarvan zijn infecties, slapeloosheid, hoofdpijn, verwarring, angst, depressie, maag- en darmklachten, huiduitslag, spier- en rugpijn en jeuk.
Bij pregabaline komen als bijwerkingen zeer vaak slaperigheid, hoofdpijn en duizeligheid voor. Vaak voorkomende bijwerkingen zijn verwardheid, slapeloosheid, misselijkheid, maag- en darmklachten, abnormale coördinatie, concentratiestoornis en pijn in ledematen.
Methadon en oxycodon
Tot de derde groep medicijnen die soms wel bij rusteloze benen worden voorgeschreven behoren methadon en oxycodon. Methadon en oxycodon zijn opiaten (of opioïden). Opiaten zijn verdovende of pijnstillende middelen. Er zijn er meer, maar ik noem hier deze omdat ik bij een aantal lotgenoten heb gelezen dat zij deze middelen nemen of hebben genomen.
Kenmerk van opiaten is dat ze zeer verslavend kunnen zijn. Om die reden zijn artsen over het algemeen zeer terughoudend in het voorschrijven ervan. In het geval van rusteloze benen valt de keuze op opiaten daarom alleen bij een ernstige vorm van RLS.
Oxycodon is een morfine-achtige pijnstiller. Signalen komen minder sterk aan in de hersenen. Hierdoor voel je de rusteloze benen minder of reageer je er rustiger op. Oxycodon wordt bij RLS voorgeschreven als andere medicijnen onvoldoende werken of teveel bijwerkingen hebben.
Methadon is net als oxycodon een morfine-achtige pijnstiller. Het is een zwaar verdovend middel dat onder andere voorgeschreven wordt bij flinke chronische pijnklachten. Het is een morfine-agonist. Dit houdt in dat methadon de werking van morfine nabootst. Methadon dempt de overdracht van pijnsignalen.
Methadon is vooral bekend als middel waarmee heroïneverslaafden afkicken. Het is ook verslavend, maar je kunt methadon in tegenstelling tot heroïne gefaseerd afbouwen. Bij langdurig gebruik gaat dit echter toch wel vaak gepaard met hevige onttrekkingsverschijnselen.
Bijwerkingen
Het moge duidelijk zijn dat opiaten hoe dan ook problematisch zijn, omdat er bij langdurig gebruik sprake is van gewenning en verslaving. Als er toch voor wordt gekozen dan is dat eigenlijk een noodgreep.
Een van de bijwerkingen van oxycodon is obstipatie. Om die reden bestaat er ook een variant van oxycodon met naloxon. Door de naloxon heb je minder last van verstopping. Veelvoorkomende bijwerkingen van oxycodon zijn slaperigheid, maag- en darmklachten, duizeligheid en jeuk. Soms is er sprake van onder andere een droge mond, rillingen, duizelingen, hoofdpijn, nervositeit, verwardheid en slapeloosheid. Oxycodon is een middel om geleidelijk op te bouwen. Bij plotseling stoppen krijg je te maken met ontwenningsverschijnselen. Geleidelijk afbouwen is dus aan te raden.
De meest voorkomende bijwerkingen van methadon zijn misselijkheid en obstipatie. Regelmatig is er ook sprake van braken, droge mond, zweten, slapeloosheid en sufheid. Soms komen ademhalingsproblemen, lage bloeddruk, hartritmestoornissen en slecht zien voor.
Zopiclon en diazepam
De vierde groep middelen die ik bespreek zijn de zogenaamde benzodiazepinen, ofwel slaapmiddelen. Er zijn verschillende varianten. Sommige zijn kortwerkend en helpen bij het inslapen. Andere werken langer en helpen bij het doorslapen. Ik kies hier als voorbeeld van een kortwerkend slaapmiddel zopiclon. Als voorbeeld van een langer werkend middel noem ik diazepam.
Bij het gebruik van slaapmiddelen treedt gewenning op. Na een poosje werken ze niet meer of heb je er steeds meer van nodig voor het gewenste effect. Dit gebeurt al bij gebruik langer dan twee weken.
Wat betreft zopiclon weet ik van een lotgenote dat ze hier al een poosje baat bij heeft. Haar huisarts is echter terughoudend om haar een vervolgrecept te geven. Zij vindt dat moeilijk te verkroppen en dat is begrijpelijk. Een slaapmiddel is een tijdelijke oplossing. Het liefst voor niet langer dan een paar dagen. De huisarts wil zijn patiënte behoeden voor verslaving. Zij wil gewoon slapen. Wat is hier wijsheid?
Diazepam wordt onder andere in noodgevallen voor maximaal twee tot vier weken voorgeschreven bij een angststoornis als antidepressiva of cognitieve gedragstherapie niet voldoende werken. Bij uitzondering gebeurt dit ook bij slapeloosheid als sprake is van acute slapeloosheid of ernstig disfunctioneren overdag. Maximaal voor een paar dagen.
Rusteloze benen is in wezen ook een vorm van slapeloosheid. Het is een van de meest voorkomende slaapstoornissen. Liever wordt overigens in dergelijke situaties gekozen voor kortwerkende middelen zoals zopiclon.
Bijwerkingen
Veelvoorkomende bijwerkingen van slaapmiddelen in het algemeen zijn onder andere sufheid overdag, minder concentratie en bij ouderen een grotere kans op vallen. Andere bijwerkingen zijn hoofdpijn, ademhalingsproblemen, vermoeidheid, duizeligheid, somberheid en geheugenverlies.
Bij gebruik van langer dan twee weken treedt gewenning op en gaat de werkzaamheid achteruit. Je loopt bovendien het risico verslaafd te raken. Als je stopt, krijg je in zo’n geval waarschijnlijk te maken met onttrekkingsverschijnselen. Dit gebeurt vooral bij hogere doseringen. Bijwerkingen die zeer vaak voorkomen bij zopiclon zijn slaperigheid, droge mond, bittere smaak en sufheid. Soms komen voor hoofdpijn, maag- en darmklachten, duizeligheid en vermoeidheid.
Bij diazepam zijn veelvoorkomende bijwerkingen afvlakking van emoties, sufheid en verminderde waakzaamheid. Minder vaak is er sprake van onder andere maag- en darmklachten, ademhalingsproblemen, hoofdpijn, concentratieproblemen, slaperigheid overdag en duizeligheid.
Schrik hiervan, heb al lang ( denk ongeveer 15 jaar) pramipexol en dan glepark. Van de bijwerkingen die er staan heb ik nog geen last. Ik kan me redelijk goed helpen met glepark. Slik 1 tablet van o,o88mg in de middag en 2 van o,o88mg 3u voor het slapen en heb in de nacht dan geen last van mijn benen.
Moet ik dan toch denken over stoppen? Ben nog nooit bij een neuroloog geweest en heb de tabletten via de huisarts.
Groet Jenny Nijsten
Dag Jenny, ik denk dat je je gelukkig mag prijzen. Er zijn mensen die lang profijt hebben van een lage dosering van deze medicijnen (dopamine antoganisten). Let wel goed op als je merkt dat je plotseling meer nodig gaat krijgen of als de symptomen op andere plaatsen of eerder op de dag op gaan treden. Dan kan het tijd worden om een keer van medicatie te wisselen of een andere strategie toe te passen. Leef gezond en geniet van elke dag!
Bij mij helpen z ,e niet.slik al jaren soms 3 per d.ben nu gestopt en ga na 54 jaar naar de neuroloog.heb nu druk kousen aan helpt iets